Όχι άλλο ψυχαναγκασμό!

Η Ελπίδα όταν με πήρε τηλέφωνο ήταν αγανακτισμένη και χείμαρρος μετά το πρώτο παρακαλώ.  «Γιώτα μπορώ να σε λέω Γιώτα;» ναι φυσικά είπα «Xρειάζομαι την βοήθεια σου, δεν θέλω να μοιάσω την μάνα μου, μια ζωή την βλέπω να καθαρίζει, να πλένει, να συμμαζεύει, να μας μαλώνει από μικρά παιδιά όταν κάναμε ψίχουλα ή δεν τακτοποιούσαμε το κρεβάτι, ήταν ένα μαρτύριο να μένεις μαζί της, φοβόταν τα μικρόβια, ήθελε να έχει τον έλεγχο στα πάντα, ήταν μια ψυχαναγκαστική αγχώδης μέγαιρα που την λυπόμουν αλλά ταυτόχρονα ήμουν τόσο θυμωμένη. Σε παρακαλώ βοήθησε με φοβάμαι ότι γίνομαι σαν αυτήν». Παύση στο τηλέφωνο και βαθιά ένα αναστεναγμός πολύ βαρύς λες και κουβαλούσε το άγχος πολλών γενεών. Ναι φυσικά απάντησα ας κλείσουμε ένα ραντεβού.

Η Ελπίδα το τελευταίο καιρό ένιωθε πολύ άγχος. Όλα στην ζωή της άλλαξαν. Άλλαξε δουλειά, σπίτι, αποχαιρέτησε την αγαπημένη της γάτα μετά από 12 χρόνια. Έμενε μόνη και είχε περιστασιακές σχέσεις, δεν ήθελε να κάνει οικογένεια. Ένιωθε συχνά αβεβαιότητα και ανησυχία για το αν μπορούσε να γίνει καλή μητέρα. Τον τελευταίο καιρό ήταν πολύ πιεσμένη, οι στιγμές που μπορούσε να χαλαρώσει ήταν ελάχιστες. Αυτό όμως που την απασχολούσε ιδιαίτερα ήταν οι μικρές συνήθειες που έχει αποκτήσει και δεν μπορούσε να σταματήσει. Ενώ δεν ήταν έτσι στο παρελθόν τώρα η επιμονή με την καθαριότητα είχε αυξηθεί σε σημείο να είναι συνεχώς απασχολημένη με τις δουλειές του σπιτιού. Ήθελε όλο το σπίτι να είναι συνεχώς τακτοποιημένο και αν κάποιος άλλαζε τα πράγματα στο χώρο, της δημιουργούσε σύγχυση.  Επίσης η μικροβιοφοβία που ξεκίνησε για «λογικούς λόγους» όπως είπε στην διάρκεια του covid-19, τώρα συνεχιζόταν χωρίς να υπάρχει λόγος. Έπλενε  τα χέρια της επίμονα για 20 δεύτερα τρίβοντας τα με σαπούνι και 10 δεύτερα ξεπλένοντας τα με ζεστό νερό. Επίσης η συνήθεια να σαπουνίζει τα προϊόντα πριν τα βάλει στα ντουλάπια και στο ψυγείο έμεινε από τον κορονοϊό και σφουγγάριζε ακόμα και όταν το πάτωμα ήταν καθαρό. Ακόμα και όταν δεν προλάβαινε γιατί δούλευε ή ήθελε να ξεκουραστεί, μία επίμονη σκέψη έρχεταν στο μυαλό της για να της χαλούσε την ηρεμία. Προσπάθησε αρκετές φορές να ελέγξει την σκέψη της και να μην δώσει σημασία, όμως ήταν πέρα από τις δυνάμεις της, οι παρορμήσεις της ήταν δυνατότερες. Επίσης ένιωθε ότι κάθε φορά που ενέδιδε σε μια ιδέα της αυτή δυνάμωνε και έπρεπε μετά να την επαναλάβει σε μια καταναγκαστική πράξη. Μόνο για λίγο μετά ένιωθε ανακουφισμένη από το άγχος αλλά όχι για πολύ. Μια άλλη ιδέα ερχόταν, ένας καταναγκασμός, μια πράξη ακολουθούσε που την ανακούφιζε για λίγο και μετά πάλι από την αρχή.

Η Ελπίδα περιέγραφε αναλυτικά τα συμπτώματα της Ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (ΙΨΔ) η οποία εκδηλώνεται σε κατάσταση ισχυρού άγχους με έντονες ιδεοληψίες και καταναγκασμούς.

  • Ιδεοληψίες είναι οι επίμονες, αθέλητες, ενοχλητικές και επαναλαμβανόμενες σκέψεις όπου πυροδοτούν έντονο άγχος.
  • Καταναγκασμοί είναι οι συμπεριφορές (εξωτερικές ενέργειες ή εσωτερικές σκέψεις) όπου εκτελούνται προς αποφυγή των ανεπιθύμητων σκέψεων και την μείωση του άγχους. 

Ένας «φαύλος» κύκλος που μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο να σπάσει κανείς. Όσο περισσότερο παραμένει στον κύκλο, τόσο περισσότερη ορμή και δύναμη αποκτά, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη τη διαφυγή.

Στο σχήμα αναπαρίσταται ο φαύλος κύκλος της ΙΨΔ. Επίσης αν θέλετε μπορείτε να δείτε την ταινία «Καλύτερα δεν γίνεται του 1997» όπου ο Jack Nicolson παίζει με μεγάλη επιτυχία τον ρόλο του ψυχαναγκαστικού.

Η ποικιλομορφία της διαταραχής είναι συχνή και συνήθως το κάθε άτομο παρουσιάζει διαφορετικά βαθύτερα σχήματα (σχήματα είναι οι βαθύτερες πεποιθήσεις για τον εαυτό που αν δεν αντιμετωπιστούν συντελούν στην ανθεκτικότητα της διαταραχής) όπως τελειοθηρία, πίεση για έλεγχο, υπερβολική ευθύνη, μη ανοχή της αβεβαιότητας, ανικανότητα, αδυναμία, καταστροφοποίηση. 

Όταν υπάρχει χρονιότητα στον ψυχαναγκασμό, το άτομο διακατέχεται από εξάρσεις και υφέσεις. Ανάλογα την περίπτωση η ιδεοψυχαγκαστική διαταραχή ποικίλλει από ήπια, μεσαία έως βαριά καθώς ανάλογα αλλάζει και η θεραπευτική προσέγγιση. Επίσης παρουσιάζει συννοσηρότητα με την ΔΕΠΥ, τις αγχώδεις διαταραχές και την κατάχρηση αλκοόλ και αν το άτομο αφεθεί χωρίς βοήθεια από ειδικό μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και σε αναγκαία φαρμακευτική αγωγή.

Η Ελπίδα διαπίστωσε ότι τα ψυχοπιεστικά γεγονότα στην ζωή της πυροδότησαν τα ψυχαναγκαστικά συμπτώματα. Επίσης συνειδητοποίησε ότι λόγω του χρόνιου άγχους της μητέρας της επηρεάστηκε και υιοθέτησε αρκετούς δικούς της φόβους και πεποιθήσεις. Αφού αναγνώρισε τα παραπάνω αποφάσισε ότι αν δεν θεραπευτούν άμεσα υπάρχει η περίπτωση με την πάροδο του χρόνου να εγκατασταθούν ως μέρος της προσωπικότητας της και γίνει ένα δυσλειτουργικό άτομο. Κατάλαβε ότι οι σκέψεις της ή ιδεοληψίες της δεν την αντιπροσωπεύουν ως άτομο αλλά συμβαίνουν λόγω συγκεκριμένων διασυνδέσεων του εγκεφάλου που έμαθε από την παιδική ηλικία. Ότι η αδυναμία να αποκτήσει στενούς προσωπικούς δεσμούς δεν ήταν δική της επιλογή αλλά συσχετίζονταν με την ψυχαναγκαστική διαταραχή. Η Ελπίδα αναγνώρισε την αδυναμία της να ανταπεξέρχεται σε αγχωτικές περιόδους και έμαθε διαφορετικές τεχνικές βοήθειας όπου θα την βοηθούσαν σε μελλοντικές καταστάσεις. Εξάλλου το σημαντικότερο μάθημα που πήρε ήταν να μάθει να ζητάει βοήθεια ως το πρώτο βήμα αυτό-φροντίδας που μπορούσε να δώσει στον εαυτό της όταν το χρειάζεται.

Προσοχή: Η αιτιοπαθογένεια της ΙΨΔ δεν είναι ακόμα γνωστή. Πολλοί παράγοντες θεωρούνται πιθανοί όπως, τα γονίδια, η σύνθεση του εγκεφάλου, το ευρύτερο περιβάλλον, το στρες (από τραυματικές εμπειρίες), οι ενδοψυχικές συγκρούσεις, το αίσθημα ευθύνης, η μαθημένη συμπεριφορά. Ωστόσο μπορεί να έχετε καταναγκαστικές συνήθειες όπως το να ελέγχεται αν κλείσατε τον ηλεκτρικό φούρνο 5 φορές ή πλένεται συχνά τα χέρια σας ή έχετε εμμονή με την καθαριότητα. Αυτά μεμονομένα δεν είναι αιτία ΙΨΔ αλλά ένα σύνολο συμπτωμάτων που πρέπει να διαγνωστούν από ειδικό κλινικό ψυχολόγο.  

Add Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *